ความสัมพันธ์ในรูปแบบของปี่ในกับเพลงหน้าพาทย์
บทคัดย่อ
การวิจัยเรื่อง ความสัมพันธ์ในรูปแบบของปี่ในกับเพลงหน้าพาทย์ มีวัตถุประสงค์ในการวิจัย ดังนี้ 1. เพื่อศึกษาบริบทและบทบาทหน้าที่ของปี่ในที่มีต่อการบรรเลงเพลงหน้าพาทย์ในพิธีไหว้ครู 2. เพื่อศึกษาวิเคราะห์การดำเนินทำนองของปี่ในกับทำนองหลักเพลงหน้าพาทย์ในพิธีไหว้ครู วิธีการดำเนินการวิจัยเป็นการศึกษาเชิงคุณภาพ ด้วยการเก็บข้อมูลจากการสัมภาษณ์ จากเอกสารงานที่เกี่ยวข้องกับงานวิจัย การปฏิบัติจริง และบันทึกเป็นโน้ตสากล การวิเคราะห์มาสรุปผลเป็นผลของการวิจัย
ผลการวิจัยบริบทและบทบาทหน้าที่ของปี่ในที่มีต่อการบรรเลงเพลงหน้าพาทย์ในพิธีไหว้ครู พบว่า เพลงหน้าพาทย์เป็นเพลงที่ศาสตร์ทางด้านดนตรีไทย นาฏศิลป์ ให้ความเคารพ ซึ่งเพลงหน้าพาทย์มีบทบาทสำคัญ ต่อการศึกษาเล่าเรียนของนักดนตรีไทย อีกทั้งมีบทบาทในการบรรเลงประกอบพิธีกรรมต่าง ๆ ทั้งทางศาสนา งานพระราชพิธี งานพิธี และประกอบการแสดงมหรสพต่าง ๆ ล้วนใช้เพลงหน้าพาทย์เป็นส่วนหนึ่งของพิธีกรรม ปี่ในเป็นเครื่องดนตรีดำเนินทำนองในวงปี่พาทย์จึงมีหน้าที่ในการบรรเลงประกอบเป็นส่วนสำคัญของวงปี่พาทย์ โดยมีหน้าที่ เป่าดำเนินทำนองเก็บบ้างโหยหวนบ้างไปตามทำนองเพลง ผลการวิจัยการดำเนินทำนองของปี่ในกับทำนองหลัก เพลงหน้าพาทย์ในพิธีไหว้ครูพบว่า การดำเนินทำนองของปี่ในเพลงหน้าพาทย์ตระโหมโรง ดำเนินทำนองด้วยการเป่าเก็บเป็นพื้น การเป่าพยางค์เสียงถี่บ้างพยางค์เสียงห่างบ้าง การเป่าโหยยืนเสียง การเป่าตกแต่งสำนวนกลอนในลักษณะเสียงที่มีจังหวะยาว การเป่าด้วยวิธีการเป่าย้อยให้เสียงตกอยู่ในปลายเสียงของจังหวะ ซึ่งอยู่ภายใต้ลักษณะโครงสร้างทำนองหลัก จังหวะ ของเพลง ส่วนการดำเนินทำนองในเพลงหน้าพาทย์บาทสกุณี ซึ่งเป็นเพลงหน้าพาทย์ชั้นสูงนั้น ลักษณะสำนวนทำนองหลักของเพลงเป็นเพลงที่บังคับสำนวน ดังนั้นการดำเนินทำนองของปี่ใน จึงต้องเป่าในลักษณะบังคับทำนองเป็นส่วนใหญ่ สำนวนที่ดำเนินทำนองเครื่องมือปี่สามารถตกแต่งทำนองได้บ้างตามคุณลักษณะของเครื่องมือ ในส่วนท้ายเป็นเพลงรัวเฉพาะเพลงบาทสกุณี ซึ่งลักษณะโครงสร้างของทำนองเพลงรัวนี้ จะมีทำนองเป็นกลุ่มลำนำ โดยมีเสียงหลักของกลุ่มเป็นสัญญาณเสียงนัดหมาย การดำเนินทำนองของปี่ในจะดำเนินไปบนภายใต้กลุ่มเสียงลำนำของทำนองหลัก โดยปี่ในสามารถใช้ช่วงเสียงต่าง ๆ ของเสียงปี่สร้างสำนวนให้สอดคล้องกับกลุ่มลำนำของทำนองเพลงได้โดยยึดถือเสียงสัญญาณหลักของกลุ่มลำนำเป็นจุดนัดหมาย จะเห็นได้ว่าปี่ในได้มีหลักและกฎเกณฑ์ในการดำเนินทำนองภายใต้โครงสร้างของทำนองหลักและจังหวะ ปี่ในจึงมีความสมบูรณ์ตามทฤษฎีที่ได้ระบุถึงหน้าที่ของปี่ในไว้ว่าปี่ในมีหน้าที่เป่าเก็บบ้างโหยหวนบ้างไปตามทำนอง